မနူဟာဘုရင္ နွင့္ မနူဟာဘုရား

" မနူဟာဘုရင္ နွင့္ မနူဟာဘုရား "

________
ေမာင္သုခ
_________

[၁]

ပုဂံ မနူဟာဘုရားကို ေအဒီ (1067-68) တြင္
မနူဟာမင္းျကီး တည္ခဲ႔ေလသည္။
မႏူဟာမင္းျကီးမွာ သထံုျပည္မွ ဘုန္းတန္ခိုးျကီးေသာ
ဘုရင္တပါးျဖစ္၏။ဘြဲ႕ေတာ္ မွာ "သီရိ ၾတိဘဝနာ
ဒိတ်ာပဝရ ဓမၼရာဇာ" ျဖစ္ျပီး သထုံျပည္တြင္ မင္းျပဳေသာ
သီဟရာဇာမင္းမွ စ၍ ( ၄၈ ) ဆက္ေျမာက္ ဘုရင္တပါး
ျဖစ္ေပသည္။

ပုဂံျပည္မွ အေနာ္ရထာမင္းသည္
သကၠရဇ္ ( 1057 ) ၌ သထုံနွင့္ စစ္မက္ျဖစ္ပြါးရာတြင္
ေအာင္နိုင္ေသာေျကာင့္ ပုဂံသို႕ မနူဟာမင္းျကီးနွင့္တကြ
ေထရဝါဒ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကိုပါ ပင့္ေဆာင္လာခဲ႔သျဖင့္
ပုဂံျပည္ ျမင္းကပါအရပ္၌ မနူဟာမင္းျကီး စိုးစံစဥ္
အထက္ပါ  မနူဟာဘုရားျကီးကို တည္ထားခဲ႔ျခင္း
ျဖစ္ေျကာင္း သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားက
ဆိုျက၏။

[၂]

ျမင္းကပါ အရပ္ဆိုသည္မွာ အေနာ္ရထာနွင့္
စုကၠေတးမင္း စီးခ်င္းထိုးေသာ ေနရာျဖစ္ျပီး
အေနာ္ရထာမင္း၏ လွံခ်က္ေျကာင့္ စုကၠေတးခမ်ာ
ျမင္းေရာလူေရာ ျမစ္နားအထိပါသြားေသာထံုးရွိ၍
ုျမင္းကပါအရပ္ဟု အမည္တြင္ေသာ အရပ္ျဖစ္သည္။

မနူဟာမင္းျကီးသည္ ျမင္းကပါအရပ္၌စိုးစံစဥ္
ေျကာင္မ်က္ရြဲလက္စြပ္တကြင္းကို ျမင္းကပါသူေ႒းထံ၌
ေရာင္းခ်ရာ ေငြလွည္းေျခာက္စီးတိုက္ရ၏။ဤေငြျဖင့္
ဘုရားတည္ေျကာင္း ေျပာစမွတ္ရွိသည္။

[၃]

မနူဟာ ဂူဘုရားအတြင္း ဗုဒၶရုပ္ပြါးဆင္းတုေတာ္
သံုးဆူရွိျပီး အလယ္မွ ဥာဏ္ေတာ္အျမင့္ဆံုးရုပ္ပြါးေတာ္
ျကီးသည္ (33.5)' ေပ ျမင့္ျပီး ေဘးနွစ္ဖက္မွ
ဆင္းတုေတာ္နွစ္ဆူသည္ (20.5)' ေပ ျမင့္၏။
မနူဟာ ဘုရား၏ အေရွ႕ဘက္တြင္ ျကီးမားလွေသာ
သပိတ္ျကီးရွိျပီး တုရင္ေတာင္မွ ေက်ာက္ျဖင့္
ထုလုပ္ထားသည္။

မနူဟာဘုရားျကီးသည္  ျမန္မာရာဇဝင္၌
ထင္ရွားေက်ာ္ျကားလွေသာ မြန္ ျမန္မာ
ရွင္ဘုရင္ နွစ္ပါး၏ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာအေပၚ
ျကီးမားေသာ လံု႕လတို႔ျဖင့္ ပံ႔ပိုးေထာက္ပံ့ခဲ႔ေသာ
အရိပ္လကၡဏာကို တိက်ေသခ်ာစြါ ျပဆိုထားေသာ
သမိုင္းသက္ေသတခုပင္ျဖစ္၏။

[၄]

မနူဟာ ဘုရားျကီး သံုးဆူကို
ကိုယ္တိုင္ ကိုယ္က် မ်က္ျမင္ထင္ရွား ဖူးေတြ႔
ရသူတိုင္း ထင္ထင္ရွားရွား  သိျမင္နိုင္မည့္အခ်က္မွာ
ဘုရားျကီး သံုးဆူ၏ အျပံဳးပင္ ျဖစ္သည္ ။
ဤအျပံဳးမ်ားတြင္ အမုန္းကို ရွာမေတြ႕။
အျငိဳးအေတး အာဃာတမ်ားကို မေတြ႔ရ။
မေက်နပ္မွဳမ်ားကိုလည္း စိုးစဥ္းမ်ွ မျမင္ ။
ေမတၱာနွင့္ ဓမၼကိုသာ ျမင္ရ၏။

မနူဟာ မင္းသည္ ဤဘုရားျကီးတည္ထားမွဳ
ျပဳစဥ္တြင္ ဗုဒၶဓမၼတို႔အား ေနွာင္းလူတို႔
ရိပ္စားမိေစရန္အတြက္ အရိပ္အေယာင္
ျပသခဲ႔သလိုပင္ ။

သံသရာဆိုသည္မွာ က်ဥ္းေျမာင္းလွေသာ
ဝမ္းျကာတိုက္တို႕မွ စတင္ေျကာင္း ။
သံုးေလာက ထြဋ္ထား ဘုရားရွင္ပင္လ်ွင္
ဤသို႔ေသာ သံသရာ ဝဋ္ဆင္းရဲအေပါင္းအား
ျကံဳျကိုက္ ခဲ႔ရပံုကို ျပသလိုေသာအားျဖင့္
ဘုရားဆင္းတုေတာ္ျကီးကို က်ဥ္းေျမာင္းလွေသာ
(စံေတာ္မူရာ) ေနရာအရပ္၌  တည္ထားခဲ႔ေလ၏။

[၅]

ထူးျခားခ်က္မွာ အထက္တြင္
ေျပာခဲ႔သည့္အတိုင္း ဆင္းတုေတာ္မ်ား၏
ေအးခ်မ္းတည္ျငိမ္ျပီး က်က္သေရရွိလွေသာ
အျပံဳးျဖစ္၏။ ဘုရားရွင္တိုင္း ဘုရားရွင္တိုင္းသည္
ဤသို႔ေသာ က်ဥ္းျကပ္လွသည့္ သံသရာဝဋ္ဆင္းရဲ
အေပါင္းတို႔အား အျပံဳးမပ်က္ ျကံ့ျကံ့ခိုင္ ရင္ဆိုင္
သြားျကပံုအား ေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္ဟန္တူေပသည္။

ဘုရားရွင္တိုင္း ဘုရားရွင္တိုင္းသည္
စိတ္က်ဥ္းျကပ္ ကိုယ္က်ဥ္းျကပ္ဖြယ္ျဖစ္ေသာ
ရြံရွာ စက္ဆုပ္ မသတီရာဖြယ္ မိမိတို႔၏
ခႏၶာ့ဝန္အား ထမ္းသည့္အခါတို႔၌ တခုတည္းေသာ
အားထားလက္ကိုင္ျပဳရာသည္ ဓမၼတရားကိုသာ
အေလးအျမတ္ျပဳ ေနထိုင္သြားျကေျကာင္း
ဤမနူဟာ ဘုရား ရုပ္ပြါးေတာ္မ်ားက ျပဆိုေန
သေယာင္ပင္ …မနူဟာဘုရင္ျကီးသည္ ဤဘုရားျကီး
တည္ထားကိုးကြယ္သည့္အခါ၌ တရားဓမၼကို
ေဖာ္က်ဴ း တည္ထားခဲ႔ေျကာင္း မွတ္ယူစရာပင္
ျဖစ္ေတာ့၏…

[၆]

မနူဟာဘုရားျကီး ဖူးေမ်ွာ္ျပီး ႐ရွိလိုက္ေသာ
အသိသည္ကား သံသရာခရီးဆိုသည္မွာ
က်ဥ္းျကပ္ စိတ္ညစ္ညဴ းဖြယ္ရာ ခရီးလမ္းေနရာ
ျဖစ္ျပီး တခုတည္းေသာ လြပ္ေျမာက္ရာလမ္းခရီး
အမွန္မွာ ဓမၼတရားကို လက္ကိုင္ျပဳျခင္းသည္သာ
လက္ရွိ မ်က္ေမွာက္ ဘဝ၌ အမွန္စင္စစ္
ဧကန္ ျဖစ္ေျကာင္း စာေရးသူ၏
က်ဥ္းေျမာင္းလွေသာ အသိေလးျဖင့္
သိရွိလိုက္ရေတာ့ေလသည္တကား ………
…………………………………………………………………
…………………………………………………………………………

                                                 ေမာင္သုခ
                                                [4- Mar - 2018]

Photos - maungthukha…