ဘဟာအီ သာသနာ

" ဘဟာအီသာသနာ (သို႔)
    ဘဟာအီဘာသာ… "

________
ေမာင္သုခ
___________

[၁]

" ဘဟာအီ သာသနာ "

ဘဟာအီဘာသာဝင္မ်ားသည္
ဘဟာအြလႅာရွင္ျမတ္ ေဟာျကားေသာ
ျသဝါဒ ေဒသနာမ်ားကို " အဆံုးအမ သာသနာ"ဟု
ေခၚဆိုျကျပီး မိမိတို႔ဘာသာကို " ဘဟာအီသာသနာ "ဟု
ေျပာဆိုျက၏။

ဘဟာအီ အဓိပၸါယ္မွာ အလင္းကို ေဆာင္ယူသူဟု
အဓိပၸါယ္ရသည္။ထို႔ေျကာင့္ ဘဟာအီဘာသာဝင္မ်ားသည္
အလင္းကို ေဆာင္ယူသူ သက္ရွိထင္ရွား "ဘဟာအြလႅာ"
ရွင္ျမတ္အား ဘုရားအျဖစ္ ကိုးကြယ္ခဲ႔ျကျခင္း
ျဖစ္သည္။ဤသို႔ အလင္းကို ေဆာင္ယူသူမ်ားသည္
တဆူုတည္းသာ မဟုတ္ဘဲ ေရွးေရွးတုန္းအခါကလည္း
အဆူဆူပြင့္ေတာ္မူခဲ႔ျကျပီျဖစ္ေျကာင္း ဘဟာအီ
သာသနာက လက္ခံထား၏။ထို႔ေျကာင့္
ဘဟာအီသာသနာထက္ အရင္ေရွးက်စြါ ကနဦး
ေပၚထြန္းခဲ႔ျပီးေသာ ဘာသာမ်ားမွ မိုးဇက္၊ ေယရႈ၊ မိုဟမၼဒ္၊
ခရစ္ရွနား၊ ဗုဒၶ အစရွိသူတို႔သည္ ဘဟာအီသာသနာေတာ္၏
ရွဳေထာင့္မွ ျကည့္လ်ွင္ အလင္းကို ေဆာင္ယူသူမ်ားသာ
ျဖစ္ေလသည္။

[၂]

" ဘဟာအီသာသနာ အစ "

ဘဟာအီဘာသာသည္ ပါရွားေခၚ အီရန္မွ
စတင္ေပၚထြန္းခဲ႔သည္။ (1844) တြင္ ဘာ့ဗ္ဘုရားရွင္
ေပၚထြန္းခဲ႔ျပီး သာသနာျပဳ လုပ္ငန္းမ်ားကို
ျကိုးပမ္းေဆာင္ရြက္ခဲ႔၏။ ဘာ့ဗ္(Bab)ဘုရားရွင္ ေပၚထြန္းေသာ
အဆိုပါ ကာလတြင္ ဘာသာေရးအယူသည္းသူမ်ားနွင့္
ျကုံဳျကုိက္ခဲ႔ရျပီး ညွဥ္းပန္းနိွပ္စက္မွဳ အမ်ိဳးမ်ိဳး ခံရကာ
အက်ဥ္းခ်ခံရျပီး (1850) ျပည့္နွစ္ ဇူလိုင္လ
(9) ရက္ေန႔တြင္ အာဏာပိုင္မ်ားက
ဘာသာေရး အေျကာင္းျပဳ၍ လူသိရွင္ျကား
ကြပ္မ်က္ခဲ႔သည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစကာမူ
ဘဟာအီသာသနာဝင္မ်ား အဖို႔
ဘာ့ဗ္ (Bab) ဘုရားရွင္သည္ သတၱဝါအေပါင္းအတြက္
မဟာကရုဏာေတာ္ျဖင့္ အသက္ကို ေပးလွဴ
သြားေတာ္မူခဲ႔သည္ဟု ယံုျကည္ျက၏။

ဘာ့ဗ္၏ အဓိပၸာယ္မွာ ဘုရားသခင္ႏိုင္ငံေတာ္သို႔
ဝင္ေရာက္ရန္တံခါးဟူ၍ အဓိပၸာယ္ရသည္။
ဘာ့ဗ္ဘုရားရွင္ အသက္စြန္႔ခဲ႔ေသာ္လည္း သူ၏
ဗ်ာဒိတ္စကားေတာ္ျမတ္အားခ်န္ရစ္ထားရွိေတာ္
မူခဲ႔သည္။ယင္း ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ကား
" မျကာမီကာလတြင္ ဘုန္းတန္ခိုးျကီးျမတ္လွေသာ
  ဥာဏ္အလင္းေတာ္ရ အရွင္ျမတ္တဆူ ျကြလာ
  ပြင့္ေတာ္မူမည္ " ဟု ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ ထားရွိခဲ႔၏။

[၃]

ဘာ့ဗ္ဘုရားရွင္၏ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္အရ
(1863) တြင္ အီရတ္နိုင္ငံ ဘက္ကဒတ္ျမိဳ႕၌
ဘဟာအြလႅာဘုရားရွင္သည္
" အေစာင္ေစာင္ေသာ က်မ္းစာတြင္ ပြင့္ထြန္းရန္
   က်န္ရွိေသာ အရွင္သည္ မိမိသာ ျဖစ္သည္ဟု "
  အတိအလင္း ေျကျငာခဲ႔၏။

ဘဟာအီသာသနာသည္ ဘဟာအြလႅာဘုရားရွင္
တည္ေထာင္ေတာ္မူခဲ႔ေသာ သာသနာျဖစ္သည္။
ယေန႔ ဘဟာအီဘာသာဝင္မ်ားသည္ ဘဟာအြလႅာ
ဘုရားရွင္ ေဟာျကားေတာ္မူခဲ႔ေသာ ျသဝါဒစကား
တရားေဒသနာမ်ားကို လုိက္နာက်င့္သံုးလ်က္ရွိျက၏။

[၄]

" ဘဟာအြလႅာဘုရားရွင္ေဟာျကားေသာ
တရား အခ်ဳပ္  "

(၁)
ကမ႓ာျကီးသည္ တခုတည္းေသာ
တိုင္းျပည္ျဖစ္ျပီး လူသားအားလံုးသည္ ၎၏
တိုင္းသူျပည္သားမ်ားျဖစ္ကာ တအိမ္ေထာင္တည္းမွ
ေပါက္ဖြားလာေသာ ညီအကို ေမာင္နွမမ်ား
ျဖစ္ျကသည္။

(၂)
လူသားမ်ားသည္ အမွန္တရားကို ရွာေဖြျကရာတြင္
မိရိုးဖလာ အယူအဆမ်ားကို မငဲ႔ကြက္ဘဲ
မိမိတို႔ကိုယ္ပိုင္ဥာဏ္ျဖင့္ လြပ္လပ္စြါ
ရွာေဖြျကရမည္။

(၃)
ဘုရားရွင္တို႔၏ တရားေတာ္အနွစ္သာရကား
အမွန္တရား တခုတည္းသာျဖစ္ျပီး ဘာသာအားလံုး
တို႔၏ အေျခခံအနွစ္သာရသည္လည္း ထပ္တူ
ထပ္မၽွပင္ျဖစ္၏။

(၄)
လူဟူက အားလံုး အတူတူျဖစ္၍
မိန္းမမ်ားကို နိွမ့္ခ်ျခင္းမျပဳဘဲ တန္းတူ
အခြင့္အေရး ေပးရမည္။

(၅)
ပြင့္ေတာ္မူခဲ႔ျပီးေသာ ဘုရားရွင္တို႔သည္
လူသားအားလံုးကို ခ်စ္ျခင္းေမတၱာျဖင့္ စည္းလံုး
ျကရန္သာ ေဟာျကားျပီး စည္းလံုးမွဳရွိမွသာ
ဘုရားရွင္၏ သာသနာဟု ေခၚဆိုထိုက္၏။

(၆)
အယူသည္းမွဳသည္ စည္းလံုးညီညြတ္ျခင္း၏
ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္၍ လူမ်ိဳးေရး တိုင္းျပည္ေရး
ဘာသာေရး နွင့္ ပက္သက္ေသာ အယူသည္းမွဳမ်ားကို
ဖယ္ရွားရမည္။

(၇)
နိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း မက်ဴးေက်ာ္ရ။
ခ်ိဳ႕တဲ႔ေသာ နိုင္ငံငယ္ေလးမ်ားကို ဘာသာ
အယူဝါဒ အစြဲမထားဘဲ ျမွင့္တင္ေပးရမည္။

(၈)
ဘဟာအီ သာသနာေတာ္၏
ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ လူသားမ်ိဳးႏြယ္
တရပ္လံုးစည္းလံုးညီညြတ္မွဳ တိုးျမွင့္ရန္
အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းမွဳကို ကာကြယ္ရန္နွင့္ လူသားမ်ားအတြင္း
ခ်စ္ျခင္း ေမတၱာစိတ္ဓါတ္ တိုးပြါး
ဖြံ႕ျဖိဳးလာေစရန္ ျဖစ္သည္။

သေဘာထားကြဲလြဲမွဳ l အထင္အျမင္လြဲမွားမွဳ l
အမုန္းတရားနွင့္  ရန္ျငိဳးထားမွဳ စသည့္အေျကာင္းအရာ
တစံုတရာ ခံစားျဖစ္ေပၚေစရန္ မဟုတ္ ။
အစရွိသည္တို႔ ျဖစ္သည္။

[၅]

" ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္တို႕၏
   နိွပ္ကြပ္ခံရေသာ ဘဟာအီသာသနာ "

အီရန္တြင္ ဘဟာအြလႅာဘုရားရွင္၏
ေဟာျကားေသာ သာသနာေတာ္ကို သက္ဝင္
ယံုျကည္သူ တျဖည္းျဖည္း မ်ားျပားလာေသာအခါ
ေရွးပြင့္ေတာ္မူခဲ႔ေသာ ဘာ့ဗ္ဘုရားရွင္ကဲ႔သို႔ပင္
ဘာသာေရးအယူသည္းသူမ်ား၏ အႏၲရာယ္ျပဳမွဳကို
ခံရေတာ္မူေလ၏။

ျပင္းထန္ အယူသည္းေသာ မြတ္စလင္ဘာသာေရး
ေခါင္းေဆာင္မ်ားနွင့္ ပါရွန္ (အီရန္) အစိုးရ၏
ဖိႏွိပ္မႈေၾကာင့္ ဘဟာအြလႅာဘုရားရွင္သည္
ပထမဦးစြါ ဘကၠဒတ္သို႔ ျပည္နွင္ဒဏ္အေပးခံရသည္။
ထို႔ေနာက္ ဘကၠဒတ္မွ ကြန္စတန္တီနိုပယ္ျမိဳ႕သို႕
ပို႔ေဆာင္၏။တဖန္ ကြန္စတန္တီနိုပယ္ျမိဳ႕မွ
အယ္ဒရီးယားနိုပယ္ျမိဳ႕သို႔ ပို႔ျပီး ေနာက္ဆံုးတြင္
အကၠာျမိဳ႕သို႕ ပို႔ခဲ႔ျကသည္။အက္ကာအက်ဥ္းေထာင္
ထဲမွာပင္ ႏွစ္ေပါင္းေလးဆယ္ေက်ာ္ၾကာ
ထိန္းသိမ္းခံထားရၿပီး   (1892).ခုနွစ္တြင္
ပါလက္စတိုင္းျပည္ အကၠာျမိဳ႕၌
ပ်ံလြန္ျကြျမန္းေတာ္မူခဲ႔သည္။

[၆]

အီရန္အာဏာပိုင္မ်ားနွင့္ အစၥလာမ္
အစြန္းေရာက္ ဘာသာေရး အယူသည္းသူမ်ားသည္
ဘဟာအြလႅာ ဘုရားရွင္ကို ျပည္နွင္ဒဏ္ေပးရံုတင္မက
ေသးဘဲ ဘဟာအြလႅာဘုရားရွင္၏ အဆံုးအမသာသနာ
ေတာ္၌ သက္ဝင္ယံုျကည္သူမ်ားကိုလည္း လိုက္လံဖမ္းဆီး
ကြပ္မ်က္သျဖင့္ ဘဟာအီသာသနာ အဆံုးအမ
ယံုျကည္သူမ်ားမွာ လိ်ွဳ႕ဝွက္စြါ ေနထိုင္ျကရေလ၏။

ဗုဒၶဘာသာတြင္ ပိဋကတ္က်မ္းစာ၊ ခရိယာန္တြင္
သမၼာက်မ္းစာ၊ အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာ
မ်ားရွိသလို ဘဟာအီဘာသာဝင္တြင္လည္း
အက္ဒတ္စ္ (Kitabi-Aqdas) မည္ေသာ
က်မ္းစာကို အာရဗီဘာသာနွင့္ ဘဟာအြလႅာအရွင္က
ေရးသားခဲ့သည္။

အျခားဘာသာတရားတို႔၌
ကိုယ္ပိုင္ျပကၡဒိန္မ်ားရွိသလို ဘဟာအီသာသနာတြင္
ေနကို အေျခခံေသာ  ျပကၡဒိန္အသစ္ရွိ၏။ျပကၡဒိန္တြင္
လေပါင္း ၁၉ လရွိျပီး တမွာ ၁၉ ရက္စီရွိ၏္။ျပကၡဒိန္စတင္ေသာ
ရက္မွာ ဘာဗ့္အရွင္သည္ ဘဟာအီဘာသာတရားကို
ေၾကျငာေသာ (1844) ခု မတ္လ (21) ရက္ေန႔ ျဖစ္၏။

[၇]

" ဘဟာအီသာသနာနွင့္ အစၥလာမ္ဘာသာ "

ဘဟာအီဘာသာသည္ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္
မ်ားကဲ႔ တဆူတည္းေသာ ဘုရားရွင္ကို
ကိုးကြယ္ယံုျကည္ျက၏။

သို႔ေသာ္လည္း အစၥလာမ္ဘာသာသည္
တမန္ေတာ္ မုဟမၼဒ္သခင္အား ေနာက္ဆံုး
တမန္ေတာ္ဟု လက္ခံယံုျကည္ထားျက၏။
ဘဟာအီသာသနာေတာ္တြင္မူ ဘဟာအြလႅာ(Baháulláh)
အရွင္ျမတ္ (လူအမည္ Mirsa Hussein Ali) (1817-1892)
သည္ ကိုးကြယ္ရာ အရွင္ထံမွ ယခုေခတ္လူသား
မ်ားအတြက္ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား သင္ျကားျပသရန္
ေစလႊတ္ျခင္းခံရေသာ တမန္ေတာ္ဟု
လက္ခံယံုျကည္ ျပီး ေနာင္အခါကာလတြင္လည္း
အလင္းေတာ္ရအဆူဆူ ပြင့္ေတာ္မူအံုးမည္ဟု
ယံုျကည္ျခင္းျဖစ္သည္။ဤယံုျကည္ခ်က္မွာ
အစၥလာမ္ အကီဒါဟ္နွင့္ ဆန္႔က်င္ေသာ
အဓိက အခ်က္ျဖစ္၏။

[၈]

ဘဟာအြလႅာမွ သတင္းစကားအသစ္
မယူေဆာင္လာမီ ေရွ႔ေတာ္ေျပးအၿဖစ္ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ
သူမွာ ဘာ့ဗ္(Bab)ဟုေခၚေသာသူၿဖစ္သည္။
ဘားဗ္ ဟူသည့္စကာားမွာ အာရဗီဘာသာ စကား(بٌبأ )
ၿဖစ္ၿပီး(Gate) တံခါးဟုအနက္အဓိပၸါယ္ရသည္။

ထိုပုဂၢိဳလ္ထူးကို (1844) ခုႏွစ္  ေမလ (23)ရက္
ေန႔တြင္ အီရန္နိုင္ငံ၏ ရွီယာ့ဇ္ (Shiraz)ၿမိဳ႕တြင္
ေမြးဖြားခဲ႔သည္။ ထိုသူကမိမိသည္ လူသားအားလံုး
ေမ်ာ္လင့္ေတာင့္တေနျကေသာ ကိုးကြယ္ရာအရွင္၏
တမန္ေတာ္အေလာင္းအလ်ာျဖစ္သည္ဟု
ေျကျငာခဲ႔သည္။

လူသားအားလံုး
ေမ်ာ္လင့္ေတာင့္တေနျကေသာ ကိုးကြယ္ရာအရွင္၏
တမန္ေတာ္ဆိုသည္မွာ ခရစ္ယာန္မ်ား ေမ်ွာ္လင့္
ေနျကသည့္ မဆီးဟ္(ေယရွဳခရစ္ေတာ္) မြတ္ဆလင္
မ်ား၏ တမန္ေတာ္ အီဆာတို႔ကို ဆိုလိုဟန္ရွိေပ၏။
ေယရွဳခရစ္ေတာ္ ကမ႓ာေျမသို႔ ျပန္လည္မျကြလာမီ
အီမာမ္မဟ္သီသည္ ဤကမၻာသို႔ ျကြလာမည္ဆိုေသာ
အခ်က္ကို စြႏၷီ နွင့္ ရွီယာ မြတ္စလင္မ္ နွစ္အုပ္စုလံုးက
ယံုျကည္ျကသည္။

[၉]

" ဘဟာအီသာသနာ၏ စိတ္ဝိဥာဥ္ အယူအဆ "

ဘဟာအီသာသနာေတာ္မွ ဘာ့ဗ္(Bab) သည္
မြတ္စလင္မ္တို႔ ေမ်ွာ္လင့္ေနျကေသာ
အီမာမ္မဟ္သီဟု ဘဟာအီသာသနာမွ ဆိုလိုေလ၏။
တနည္းဆိုရေသာ္ မြတ္စလင္မ္တို႔၏ အီမာမ္မဟ္သီနွင့္
တမန္ေတာ္အီဆာကို ဘာ့ဗ္နွင့္ ဘဟာအြလႅာဟု
ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ေလသည္။

ဘဟာအီသာသနာေတာ္ ယံုျကည္ခ်က္အရ
လူသားသည္ ခႏၶာကိုယ္ေသဆံုးသြားေသာ္လည္း
ဝိဥာဥ္မွာမူ  မေသဘဲ ကိုးကြယ္ရာအရွင္နွင့္ေတြ႔ဆံုရန္
စိတ္ဝိဥာဥ္ ခရီးရွည္ျကီးကို ဆက္သြားေနရသည္ဟု
ယံုျကည္ျက၏။ထိုခရီးစဥ္သည္ ေလာကေပါင္းမ်ားစြါ
ကမၻာေပါင္းမ်ားစြါ ဆက္သြားေနရသည္ဟု ဆိုသည္။
ဤယံုျကည္ခ်က္ ဝိဥာဥ္သေဘာတရားမွာ
ဟိႏၵဴ  ဝါဒ နွင့္ ဗုဒၶဝါဒ သံသရာလည္ပံုနွင့္ ဆင္တူ
သလို ရွိေနျပန္၏။

ဘဟာအီဘာသာ၏ စုေပါင္းဝတ္ျပဳရန္
လက္ရွိ အျကီးဆံုး အိမ္ေတာ္သည္ အစၥေရးနိုင္ငံ
ဟိုင္ဖာျမိဳ႕တြင္ တည္ရွိျပီး လူသားအားလံုးအတြက္
တံခါးဖြင့္ေပးထားသည္။အိမ္ေတာ္မ်ားသည္
ဗိသုကာပညာ အလြန္ပညာသားပါလွ၍ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳး
ကြဲျပားျကေသာ္လည္း အမ်ားအားျဖင့္တူညီသည္မွာ
ေဒါင့္ကိုးေဒါင့္ပါဝင္ျပီး အလယ္တြင္ အမိုးခံုး
တခုရွိေလ၏။

[၁၀]

"ဘဟာအီသာသနာေတာ္နွင့္ က်မ္းစာ "

ေရွ႕ေတာ္ေျပး ဘာ့ဗ္သည္ က်မ္းစာေပါင္း
(၅၀) ေက်ာ္ နွင့္ ဘဟာအြလႅာဘုရားရွင္သည္
က်မ္းစာေပါင္း (၁၅၄) က်မ္း ေရးသားေတာ္မူခဲ႔သည္။
ယင္းက်မ္းစာမ်ား၏ လက္ေရးမူမ်ားကို ယခုအခါ
ကမ႓ာ့ဘဟာအီျပတိုက္ အစၥေရးနိုင္ငံ
ဟိုက္ဖြာ ျမိဳ႕တြင္ ေကာင္းစြါ သိမ္းဆည္း
ျပသထားသည္။ဘာဟာအီသာသနာေတာ္၏
က်မ္းစာမ်ားကို ဘာသာစကားနွင့္ ေဒသႏၲရစကားေပါင္း
(၇၀၀) ေက်ာ္ျဖင့္ ျပန္ဆိုျပီး ျဖစ္သည္။

" ညီညြတ္ျခင္းအတြက္ ေဟာျကားပံု "

ဘဟာအြလႅာဘုရားရွင္ မိန္႔ျကားေတာ္
မူသည္ကား …

" ငါ အရွင္ျမတ္၏ ခ်စ္ျမတ္နိုးေသာ
  သူအေပါင္းတို႔ …

  စည္းလံုး ညီညြတ္ျခင္း၏ တဲနန္းေတာ္သည္
  တည္ေဆာက္ထားေလျပီ။အသင္တို႕ အခ်င္းခ်င္းသည္
  တေယာက္ကို တေယာက္ သူစိမ္းတရံကဲ႔သို႔
   သေဘာမထားျကေလနွင့္။

   အသင္တို႔ အားလံုးကား သစ္ပင္တပင္တည္းမွ
   အသီးမ်ား l အကိုင္းတကိုင္းတည္းမွ အရြက္မ်ား
   ျဖစ္ျက၏  … "

[၁၁]

"  မိမိေနထိုင္ေသာ နိုင္ငံကို
    သစၥာေစာင့္သိရန္ေဟာျကားပံု "

" ဘဟာအီ သာသနာဝင္တို႔သည္
   မိမိတို႔ ေနထိုင္ခိုလံွဳေသာ မည္သည့္တိုင္းျပည္နွင့္
   အစိုးရကို မဆို သစၥာေစာင့္သိ ရိုေသျကရမည္။
   တိုင္းျပည္မွ ယံုမွတ္ အားကိုးထိုက္သူမ်ား
   ျဖစ္ရမည္။

   ဘဟာအီမည္သည္ကား မိမိတိုင္းျပည္နွင့္
   မိမိအစိုးရကို သစၥာမရွိပါက တကယ္စစ္မွန္ေသာ
   ဘဟာအီတဦး မျဖစ္နိုင္ေပ "

ဤေရြ႔ ဤမ်ွျဖင့္ပင္ " ဘဟာအီသာသနာ (သို႔)
ဘဟာအီဘာသာ… " အေျကာင္း စာစုအား
နိဂံုးခ်ဳပ္လိုက္ေပေတာ့သည္။

                                            ေမာင္သုခ
                                            (10_Feb_ 2018)

ကိုးကား …
[၁]
"ဥယ်ာဥ္ေတာ္သစ္က်မ္း… "

[၂]
"ဘုရားသခင္ အလိုေတာ္က်
ေနထိုင္ေရးက်မ္း …" [ဦးကိုေလး ]

[၃]
" ေခတ္သစ္ ဒီမိုကေရစီဘာသာနွင့္
   အိုမြတ္စလင္မ္ " [ေဒါက္တာ လွလွဝင္း ]

မွတ္ခ်က္ …
ဘဟာအီသာသနာေတာ္ က်မ္းစာမ်ား
ျဖစ္ျကေသာ "ဥယ်ာဥ္ေတာ္သစ္က်မ္း… "  နွင့္
"ဘုရားသခင္ အလိုေတာ္က် ေနထိုင္ေရးက်မ္း …"
က်မ္းစာအုပ္တို႔အား ေမတၲာလက္ေဆာင္
ဓမၼဒါနျပဳေသာ  ဘဟာအီဘာသာဝင္
ဦးတင္ေရႊနွင့္ သမီးျဖစ္သူ မတင္မိုးတို႔အား
စာေရးသူမွ ေက်းဇူးအထူး တင္ရွိပါသည္။